🏵درمانگران جنسی در اتاق درمان اغلب با مردان و زنان زیادی مواجه می شوند که با مشکلات متعددی همچون کمبود میل جنسی یا انزال زودرس و یا واژینیسموس، خودارضایی_افراطی و... به آنها مراجعه می کنند و در جریان ارزیابی شرح حال و تاریخچه بیمار، در پاسخ به این سوال که آیا در خانواده آنها هیچگاه صحبتی از رابطه جنسی به میان آمده است و آموزشی به آنها داده شده یا خیر، با پاسخهای عجیبی مواجه میشود.
🏵اغلب مراجعین در پاسخ به این سوال از مسکوت ماندن و سرکوبگری این موضوع در میان مباحث جاری در میان خانواده سخن می گویند و برخی دیگر بازخورد منفی والدین در مورد مسائل جنسی و پیامهایی مبتنی بر کثیف و گناه آلود بودن هر آنچه مرتبط با این حوزه باشد را یادآور می شوند.
🏵اکثر مراجعین ما منبع آموزش جنسی خود را اطلاعاتی جسته گریخته از طریق دوستان یا بچه های فامیل، فیلمها و مطالب پورنوگرافی و واحد درسی تنظیم خانواده دانشگاه! و پس از ازدواج از طریق همسر! ذکر می کنند.
🏵موضوعات مهمی همچون؛ بلوغ و تغییرات بدنی دو جنس، قائدگی در دختران و احتلام شبانه در پسرها، خودارضایی، فعالیت جنسی، پیشگیری از بارداری و یا بیماریهای منتقله از راه جنسی، جلوگیری از سوء استفاده های جنسی، گرایش و هویت جنسی، اولین رابطه جنسی و....اغلب اوقات بین والد و فرزند کاملا مسکوت می ماند و صحبت در این باره بنوعی شکستن حریم والد-فرزندی و تابو تلقی می شود.
🏵شعار درمانگران جنسی این است که بایستی درباره مسائل جنسی صحبت کرد، صحبت در میان همسران و صحبت در میان والد و فرزند.
🏵در ادامه به طور کلی و در حدی که فضای رسانه به ما این اجازه را می دهد کلیاتی در رابطه با چگونگی گفتگو با نوجوان در حوزه مسائل جنسی خواهیم گفت و به چند موضوع از مباحث ذکر شده در بالا اشاراتی خواهیم داشت، بدیهی است که کسب اطلاعات بیشتر و کاملتر بایستی از طریق مشاوره حضوری با درمانگر جنسی صورت پذیرد.
در این بخش به طرح اصول کلی کار میپردازیم.
۱-در دسترس و پذیرا باشید، حواستان به سرنخهایی که نشان می دهد فرزند شما تمایل به صحبت دارد، باشد و به خاطر داشته باشید فرزندتان در صورتی می تواند به شما اطمینان کند که احساس کند شما در این رابطه راحت بوده و احساس ناخوشایند و بازخورد منفی از خود بروز نمی دهید.در صورتیکه نوجوان از شما سوالی نمی پرسد، خود به دنبال راهی برای فراهم نمودن زمینه مناسب باشید. مثلا گفتگو را از یک برنامه تلویزیونی یا فیلم آغاز کنید.
۲-به سوالات فرزند خود صادقانه و بدون نشانی از احساس شرمندگی و خجالت پاسخ دهید. اگر زمان یا مکان مناسب بنظر نمیرسد، یک پاسخ کوتاه و بازگشت به موضوع در زمانی دیگر می تواند بهترین واکنش باشد.
زمانی که پاسخ سوال و یا نحوه مناسب پاسخگویی به سوال را نمیدانید، شاید عبارت" فعلا اطلاعی در این باره ندارم" می تواند بهترین پاسخ باشد، در ادامه به فرزندتان این اطمینان خاطر را بدهید که اطلاعاتی را بدست خواهید آورد و در زمان دیگری به گفتگو ادامه خواهید داد و یا اینکه بهمراه یکدیگر به جستجو بپردازید.حجم اطلاعاتی که بایستی در اختیار نوجوان می گذارید کافی باشد اما حجم زیادی از اطلاعات را در مدت کوتاه به آنها منتقل نکنید.
۳-شاید لازم باشد قبل از صحبت با نوجوان خود در رابطه با مسائل جنسی، این نوع صحبت کردن را با همسر خود، یکی دیگر از اعضای خانواده و یا یک دوست تمرین کنید. این عمل به شما کمک می کند در هنگام صحبت با فرزندتان احساس راحتی و آرامش بیشتری داشته باشید.
۴-تاکید میشود حتما از اسامی صحیح برای بخش های مختلف بدن استفاده شود؛ برای مثال عضو اصلی تناسلی "آلت" نامیده میشود.
۵-به گفته های فرزندان خود گوش دهید تا اطمینان حاصل کنند که سوالات و نگرانیهای آنها مهم است.خندیدن یا نادیده گرفتن سوال فرزندتان می تواند مانع بزرگی برای پرسشهای بعدی وی شود.به یاد داشته باشید آنها اطلاعات مورد نیاز خود را درست یا غلط از سایر منابع کسب خواهند کرد، بهتر آنکه آن منبع اطلاعاتی درست خود شما باشید.
۶-به حریم خصوصی و خلوت فرزندانتان احترام بگذارید، چرا که امور شخصی هم برای شما و هم برای فرزندانتان مهم است.والدین باید بطور غیرمستقیم مراقب ارتباط فرزندشان با دیگران باشند.
◀️اول از همه بایستی بعنوان یک والد بپذیرید که رفتار نوجوانتان تا حد زیادی خارج از کنترل و اختیار شماست.نوجوان شما در حال گذر از مرحله "وابستگی به خانواده" به سمت پایه گذاری و ایجاد یک "هویت مستقل" است.وظیفه شما در این مرحله حساس، آگاهی دادن و ارائه اطلاعات درست به نوجوان(و نه صرفا ترساندن آنها نسبت به مسائل جنسی)، گوش کردن و حمایت از اوست.
◀️برای تربیت صحیح نوجوان در مسائل جنسی، به فرزندتان خاطر نشان شوید که هر رفتاری که انجام دهد و یا هر موقعیت دشواری که برایش پیش بیاید، می تواند در مورد آن با شما صحبت کند و حتی اگر آن موضوع منجر به ناراحتی شما شود، به او گوش خواهید داد.
◀️در ادامه اگر نوجوان از توصیه ها و راهکارهای شما پیروی نکرد، آزرده خاطر نشوید و او را طرد نکنید، بلکه ارتباط گرفتن صحیح با او را ادامه دهید.
◀️بدانید که در جامعه کنونی اگر پسر یا دختر شما تصمیم بگیرد که از لحاظ جنسی فعال شود، از دست شما کار زیادی بر نمی آید و نهایتا اوست که حرف آخر را می زند که چه زمانی، کجا و با چه کسی رابطه جنسی داشته باشد، شما تنها می توانید آموزش دهید و نصیحت آگاهسازی کنید و به او اطمینان بدهید برای شنیدن مشکلاتش و پاسخ به سوالاتش همیشه در دسترس خواهید بود.
بطور مثال والدین می توانند فرزندان خود را از خطر رفت و آمد در محل های خطرناک و یا ساعات انتهایی شب آگاه سازند و یا در مورد تجاوز و عوامل همراهی کننده آن مانند مصرف الکل و مواد مخدر با پسر یا دختر خود صحبت کنند. و قوانین روشنی را در زمینه رفت و آمد و دوست یابی وضع کنند.
❌بهتر آن است که در مورد بلوغ و مسائل جنسی، والد همجنس با نوجوان صحبت کند، اما اگر والد همجنس در دسترس نیست، مثل فوت یا طلاق والدین و...، والد غیر همجنس نیز می تواند جدی و محترمانه و دوستانه با نوجوان خود صحبت کند و اگر برای والد غیر همجنس سخت است که در این حوزه با پسر یا دختر خود صحبت کند می تواند از روانشناس یا روانپزشک برای این مساله کمک بخواهد و یا از کمک یک فرد بزرگسال آشنا که مطلع و معتمد والد است و روابط عاطفی دوستانه ای با نوجوان دارد بهره مند شود.
❌لازم است اول از همه بدانیم که تغییرات بدنی سریع و نامتناسب در دوران بلوغ می تواند سبب بروز احساس ناراحتی و دستپاچگی و نگرانی در نوجوان شود و لازم است ابتدا به ساکن در این باره با نوجوان صحبت شود. مواردی همچون بلند شدن قد، رشد بینی، جوش های صورت و دو رگه شدن صدا و...می تواند منجر به ایجاد احساس ناخوشایندی در نوجوان شود، خصوصا زمانیکه این تغییرات توسط اطرافیان فرد مورد توجه و تمسخر و تحقیر قرار می گیرد.
❌نوجوانان باید با هویت بدنی و فیزیکی جدیدی که شامل تغییرات هورمونی، قاعدگی( اغلب نامنظم و غیرقابل پیش بینی برای یکی دو سال اول)، نعوظ غیرقابل پیش بینی و خودبخود آلت تناسلی، انزال شبانه، رشد موهای ناحیه عانه و زیر بغل و حتی بوی ناشی از تکامل غدد برون ریز که استفاده از مواد خوشبو کننده را ایجاب می کند، آشنا باشند.
در این حین ممکن است سوالاتی در رابطه با تصورات بدنی در ذهن نوجوان زیاد پیش آید، مسائلی نظیر اندازه آلت تناسلی در پسرها، اندازه پستانها و تکامل آنها، پراکندگی موهای ناحیه عانه و بطور کلی تغییرات فیزیکی. در این رابطه بایستی والدین اطلاعات کافی را کسب کرده و در اختیار نوجوان قرار بدهند، تا آرامش نوجوان بیشتر شود و حس ناراحتی و نگرانی آنها از این تغییرات به احساس رضایت و غرور تبدیل شود.
❌بهتر آن است که مسئولیت صحبت با نوجوان در زمینه مسائل جنسی را فردی بر عهده بگیرد که به نوجوان ما نزدیک است، مطلع و آگاه بوده و در عین حالیکه ارزشهای خانوادگی مشابه و پیشینه فرهنگی مشترک با نوجوان دارد، مورد وثوق و اعتماد وی نیز هست.
❌می توان اطلاعات جنسی را به سه شکل به نوجوان مخابره کرد؛
۱. کنشی( یعنی راسا و به شکل خودبخودی و مستقیم نوجوان را دعوت به صحبت در مورد مساله بلوغ، عادت ماهانه و... بکنیم.
۲. واکنشی ( در پاسخ به سوال نوجوان در مورد مسائل جنسی صحبت کنیم، که البته مشکل این نوع سوال و جواب درماندگی یا بی اطلاعی والد در پاسخ به سوال غیرمنتظره و یا اطلاعات کم یا زیاد دادن می باشد.)
۳.فرصت طلبانه( مثلا در حین قدم زدن یا فیلم دیدن، به نوجوان اطلاعاتی به شکل غیر مستقیم دهیم مثلا من از فلان صحنه خوشم آمد یا من فلان موقعیت را تایید نمی کنم و در عین حال نظر و دیدگاه نوجوان را جویا شویم...)
❌دقت داشته باشید حتما از اسامی درست برای نامیدن اندام تناسلی مثلا در حین توضیح آناتومی بدن از روی کتابها و یا تصاویر علمی موجود در اینترنت استفاده کنید، مثلا آلت، واژن، بیضه ها، تخمدانها و...
هرگز از اسامی نظیر شرمگاهی، شرمجای، عیب و...استفاده نکنید.
❌بیشتر والدین برای حفاظت از فرزند خود در برابر ابتلا به بیماریهای منتقله از راه جنسی، بارداری ناخواسته، آسیبهای عاطفی و... فقط در مورد آسیبهای داشتن فعالیت جنسی صحبت کرده و متاسفانه فراموش می کنند نکته های مثبت رابطه جنسی و نقش مهم آن در نزدیکی و صمیمیت زن و شوهر را به آنها بیاموزند، به این ترتیب فرزند نوجوان خود را با پیچیدگیها و ابهام های روابط جنسی تنها می گذارند.
دکتر بهاره صباغ ابريشمي
روانپزشک و درمانگر اختلالات جنسي
گروه روانپزشکي ويان
نویسنده: دکتر بهاره ابریشمی
