قسمت اول؛
توصیه و تجویز داروهای روانپزشکی همواره با مشکلات زیادی برای روانپزشکان و بیماران همراه بوده است.
تصور کنید بیماری را که بعد کلی کلنجار رفتن با خودش و همسرش و اطرافیانش راضی شده که برای درمان مثلا بیماری وسواس که او را ناتوان و فرسوده ساخته به روانپزشک مراجعه کند.
بعد از مصاحبه بالینی و اخذ شرح حال و تجویز دارو توسط پزشک، در حالیکه بارقه کوچک امیدی مبنی بر بهبودی و رهایی از شر این بیماری در دلش شروع به درخشش کرده، با نسخه تجویزی به داروخانه مراجعه می کند؛
🎬 پلان اول؛ داروخانه
همکار محترم داروساز یا نسخه پیچ:
خانوم محترم این داروها چیه برات تجویز شده؟ خیلی داروهای "سنگینی" برات نسخه شده، مگه شما جنون داری که داروی ضد جنون برات نوشتن، این داروهای خطرناک آدم سالم رو هم دیوانه می کنه، سعی کن خودت به خودت کمک کنی و این داروها را تا حد امکان مصرف نکنی...
بیمار داروهایش را می گیرد و در حالیکه به فکر فرو رفته به سمت خانه حرکت می کند.
🎬پلان دوم؛ بروشور یا کاتالوگ دارویی
بیمار به محض اینکه به خانه می رسد، شروع به وارسی جعبه دارویی و بروشور و راهنمای مصرف دارو می کند، بخش هشدارها و عوارض جانبی بسیار ترسناک به نظر می رسد و عوارض از فرق سر تا نوک انگشت پا را شامل میشوند.
بیمار بیشتر به فکر فرو میرود، آیا داشتن وسواس به تجربه عوارضی همچون سنکوپ، نارسایی قلب، خونریزی معده و...نمی ارزد؟
🎬پلان سوم؛ گشتی در اینترنت
بیمار ما تصمیمی می گیرد زود تسلیم نشود و منابع علمی دیگر را نیز در ارتباط با داروهای تجویزیش مطالعه کند، جستجوگر گوگل...نام دارو (بطور مثال؛ هالوپریدول) ...خبر های خوبی در راه نیست، داروی ضدجنون..با عوارض نارسایی کبدی، ایست قلبی،تفکرات غیرطبیعی، اختلال جنسی و...
صفحه را میبندد، تقریبا مطمئن شده که دارو را مصرف نخواهد کرد، عصر وقت مراجعه به متخصص فلان را دارد، این شانس را دارد که داروها را با وی هم چک کند و نظر دکتر را در مورد داروهای روانپزشکی بخواهد.
🎬پلان آخر؛ مطب آقا یا خانم دکتر X:
دکتر: به نظر من این داروهارو مصرف نکنی بهتره، اینها عملکرد طبیعی مغزو بهم میریزن و وابستگی میارن، خودت به خودت کمک کن و یک آرامبخش ملایمی بنام آلپرازولام رو می نویسم که مصرف کنی.
بیمار دیگر کاملا مطمئن شده که دو داروی تجویزی روانپزشک را به هیچ عنوان مصرف نخواهد کرد و وقت ویزیت بعدیش را کنسل می کند...
✴️قسمت دوم؛الف
سخنی چند با بیماران محترم دریافت کننده خدمات داروئی روانپزشکی
✅مطالعه بروشور یا کاتولوگ داروها را تعطیل کنید.
در بروشورهای دارویی انواع عوارض دارویی از شایعترین تا نادرترین آن که در اقصی نقاط کره زمین از ابتدای خلقت دارو تا کنون گزارش شده و یا احتمال آن می رود، آورده شده است. قرار نیست شما با مصرفی دارویی که آن هم به دستور پزشکتان و بر حسب وضعیت جسمی و روانیتان تجویز شده، همه آن عوارض را تجربه کنید، چه بسا اگر در مورد داروهای رایجی نظیر استامینوفن یا قرص سرماخوردگی نیز بروشور را بخوانید از مصرف آنها نیز بطور کل اجتناب کنید.
✅مهم است که بدانیم هر فردی که با روپوش سپید در داروخانه میبینیم پزشک داروساز نیست و گاهی پرسنل شاغل در داروخانه که اگاهی چندانی از انواع داروهای اعصاب و ساز و کار آنها ندارند اطلاعاتی به مراجعین می دهند که با روند درمانی بیماران تداخل دارد، اگر سوالی در رابطه با دارو برایتان مطرح است حتما به عنوان پزشک داروساز در داروخانه توجه کنید و سوالات خود را با ایشان مطرح کنید و به توصیفات افراد متفرقه در مورد سنگینی و سبکی دارو توجه نکنید.چنین تقسیم بندی دارویی اصلا وجود خارجی ندارد.
✅متاسفانه بسیاری از اطلاعاتی که بین مردم در صف انتظار مطب پزشکان و یا داروخانه ها در مورد داروهای اعصاب و شنیده ها و تجاربشان در این خصوص رد و بدل می شود، غلط و خالی از پایه و اساس علمی است و نمی توان بر مبنای یک مورد فردی در خانواده یک حکم و توصیه کلی به افراد دیگر داشت؛ نظیر اینکه "پدر من قرص اعصاب میخورد و همیشه گیج و خواب آلود بود؛ همه داروهای اعصاب خواب آورند.."
✴️قسمت دوم؛ب
سخنی چند با بیماران محترم دریافت کننده خدمات داروئی روانپزشکی
✅رفتار اشتباه دیگر در موارد تجویز داروی اعصاب جستجوی اطلاعات دارویی در اینترنت است؛ نخست آنکه بسیاری از مطالبی که پیش چشم شما در فضای مجازی باز می شود، فاقد اعتبار علمی لازم است، و دوم آنکه گاهی اوقات با مطالب عجیبی در متن مقالات مواجه می شوید، بطور مثال؛ شما برای اضطراب به روانپزشک مراجعه کرده اید و برای شما دارویی نظیر پرفنازین تجویز شده و در طی تجسس خود در اینترنت متوجه میشوید که این دارو جزئ دسته دارویی ضدجنون است، و وحشت زده این شبهه ذهنی برای شما پیش می آید که مبادا مبتلا به جنون شده اید یا خواهید شد و یا در صورت مصرف دارو مجنون شوید.حال آنکه این تجویز برای خود علت و اساسی دارد و بسیاری از داروهای ما در اختلالات مختلف با دوزهای متفاوت بر حسب ضرورت بطور مشترک مورد استفاده قرار می گیرد.
✅مهم است که بدانید؛ اگرچه گاهی به راحتی برای درمان یک اختلال اضطرابی و یا مشکلات خواب دارویی نظیر آلپرازولام توسط افراد مختلف تجویز می شود اما از آنجا که این دارو وابستگی شدید در فرد ایجاد می کند و اغلب افراد طول مدت مجاز مصرف آن را که حدود 2هفته است رعایت نمی کنند، در نهایت با تشدید مشکلات اولیه بعلاوه وابستگی داروئی به روانپزشک مراجعه می کنند که مسلما کار در این جا سخت تر می شود.
ضمن آن که اکیدا توصیه میشود داروهای تجویزی درمورد یک اختلال به ظاهر ساده نظیر افسردگی به تایید یک روانپزشک برسد، چرا که ما انواع مختلف افسردگی یک قطبی و دو قطبی را داریم که هر کدام درمان خاص خود را دارا هستند و در صورتیکه بطور کامل بررسی و مصاحبه بالینی انجام نشده و داروی مناسب ویژه آن اختلال تجویز نگردد باعث پیچیده شدن اوضاع می شود.
✅خلاصه مطلب آنکه مهم است که به روانپزشک خود اعتماد کنید و اطلاعات مورد نظر خود را در مورد بیماریها، روشهای درمانی، داروها و عوارض احتمالیشان از پزشک موثق خود جویا شوید و از چک مجدد با منابع متعدد دیگر بپرهیزید.
دکتر بهاره صباغ ابريشمي
روانپزشک و درمانگر اختلالات جنسي
گروه روانپزشکي ويان
